Hoạt động trải nghiệm là một cách học
thông qua thực hành, với quan niệm việc học là quá trình tạo ra tri thức mới
trên cơ sở trải nghiệm thực tế, dựa trên những đánh giá, phân tích trên những
kinh nghiệm, kiến thức sẵn có. Như vậy, thông qua các hoạt động trải nghiệm,
trẻ được cung cấp kiến thức, kỹ năng từ đó hình thành những năng lực, phẩm chất
và kinh nghiệm.
Hoạt động trải nghiệm được sử dụng như là một hình thức,
một phương pháp, quan điểm giáo dục ở nhiều nước trên thế giới. Các nhà giáo
dục dựa vào trải nghiệm như là cách phát triển kinh nghiệm của mỗi cá nhân. Hoạt
động trải nghiệm khiến trẻ sử dụng tổng hợp các giác quan (nghe, nhìn, chạm,
ngửi…) để có thể tăng khả năng lưu giữ những điều đã tiếp cận được lâu hơn.
Hoạt động trải nghiệm giúp trẻ có thể tối đa hóa khả năng sáng tạo, tính năng
động và thích ứng. Trẻ được trải qua quá trình khám phá kiến thức và tìm giải
pháp, từ đó giúp phát triển năng lực cá nhân và tăng cường sự tự tin. Hoạt động
trải nghiệm giúp cho việc học trở nên thú vị hơn với trẻ và việc dạy trở nên
thú vị hơn với người dạy. Khi trẻ được chủ động tham gia tích cực vào quá
trình hoạt động, trẻ sẽ có hứng thú và chú ý hơn đến những điều được tiếp cận
và ít gặp vấn đề về tuân thủ kỷ luật. Trẻ có thể học các kỹ năng sống bằng việc
lặp đi lặp lại hành vi qua các bài tập, hoạt động, từ đó tăng cường khả năng
ứng dụng các kỹ năng đó vào thực tế.
Cô và trò trường mầm non Xuân Kiên trong giờ học thực hành
Trong các hoạt động trải nghiệm, giáo viên mầm non có vai
trò định hướng, hỗ trợ, đánh giá, uốn nắn, sửa sai cho trẻ. Tùy thuộc vào từng
hoạt động trải nghiệm, giáo viên đưa ra các tình huống có vấn đề để trẻ trải
nghiệm với các tình huống đó.
Như vậy, trẻ rất hứng thú và kiến thức, kỹ năng sẽ hình thành một cách nhẹ
nhàng, tự nhiên. Do vậy, tại các trường mầm non trong tỉnh, các cô giáo đã cho
trẻ trải nghiệm thông qua hoạt động ngoài trời, các hoạt động khám phá khoa
học, hoạt động trải nghiệm tham quan, dã ngoại, giao lưu,… Xin giới thiệu một
số hình ảnh về hoạt động trải nghiệm do các trường mầm non Xuân Kiên tổ
chức: Khi tổ chức hoạt động trải nghiệm cho trẻ, giáo viên cần chú ý đến các
điều kiện như: Đảm bảo môi trường hoạt động an toàn cho trẻ cả về thể chất,
tinh thần. Môi trường hoạt động phong phú, đa dạng, phù hợp với các mục đích,
mục tiêu cần đạt của hoạt động trải nghiệm - môi trường là cuộc sống thực của
trẻ. Nhất thiết giáo viên mầm non phải có chương trình, nội dung phát triển trẻ
hướng đến các mục tiêu phát triển cụ thể: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ và giao
tiếp, tình cảm xã hội… phù hợp với đặc điểm sinh lý của trẻ. Khi thực hiện,
giáo viên phải tăng cường quan sát từng trẻ để đặt ra các mục tiêu khác biệt
cho từng trẻ trong hoạt động trải nghiệm. Hoạt động trải nghiệm có sự tương tác
xã hội với giáo viên và các bạn cùng độ tuổi, trang lứa để có thể học hỏi, trợ
giúp lẫn nhau. Các đồ chơi, công cụ, vật liệu… trong hoạt động trải nghiệm phải
chú ý tới kích cỡ vừa độ tuổi của trẻ, thật an toàn, không gây nguy hiểm cho
trẻ. Làm thế nào để kết thúc hoạt động trải nghiệm, trẻ thực sự có tâm trạng
vui thích, phấn khởi, tích cực và mong muốn được tham gia các hoạt động tiếp
theo. Dạy học gắn với hoạt động trải nghiệm là cách kết nối kiến thức, kỹ năng
với thực tiễn cuộc sống phong phú, sinh động mà trẻ em đã và sẽ trải qua trong
cuộc sống. Hoạt động trải nghiệm không chỉ giúp hình thành kiến thức mới mà
quan trọng hơn là tạo cho trẻ có niềm say mê tìm hiểu, thích khám phá và biết
cách lĩnh hội những kiến thức mới, cách hình thành kỹ năng mới. Ngoài ra, nó
còn giúp học sinh thấu hiểu ý nghĩa của sự lao động, sáng tạo khi làm ra
một sản phẩm nào đó.
Với những ưu thế của mình, học qua trải nghiệm giúp tính tích
cực của trẻ được phát huy ở các khâu của quá trình giáo dục, kinh nghiệm của
trẻ được tích lũy, kiểm chứng, điều chỉnh và phản hồi thông qua hoạt động. Đây
có thể nói là cách thức phù hợp giúp trẻ mầm non "học bằng chơi, chơi mà
học" hiệu quả nhất, cần được áp dụng triệt để trong quá trình giáo dục trẻ
ở trường mầm non./.
Bài và ảnh: Tấn Nguyễn